AZERBAYCAN'DA(İRAN) HAPİSLER VE VERİLEN YENİ HÜKÜMLER
AZERBAYCAN'DA(İRAN) HAPİSLER VE VERİLEN YENİ HÜKÜMLER
ASMEK'in kurucu üyesi İlgar MERENDLİ'nin tutukluluğu devam etmektedir.
[Güney] Azerbaycanlı birçok gazeteci, insan hakları savunucusu ve siyasi-toplumsal aktivistin o cümleden ASMEK'in kurucu üyelerinden İlgar MERENDLİ'nin belirsizlik içindeki geçici tutukluluğu devam ederken İslami Devrim Mahkemeleri tarafından verilen birçok hapis hükmü de Azerbaycan İl Temyiz Mahkemeleri'nden son onayını almış ve birçok mahkûm hapishaneye yollanmıştır. Şu an itibariyle ASMEK'in bilgilerini elde edebildiği İran'da hapiste bulunan Azerbaycanlı aktivistlerin listesi aşağıdaki gibidir:
Abbas LİSANİ (Erdebil Hapishanesi), Hadi HEMİDİ ŞEFİK (öğrenci-Urumiye Hapishanesi), Elyaz YEKANLI (gazeteci-Urumiye Hapishanesi), Mehdi NURİ (öğrenci-Tebriz Hapishanesi), İbrahim MOİNİ (Urumiye Hapishanesi), Rıza PAŞAYİ (gazeteci- Nagada Hapishanesi), Sa'id METİNPUR (gazeteci-Tahran'ın Evin Hapishanesi), Celil GANİLU (Tahran'ın Evin Hapishanesi), Behruz SEFERİ (Zencan'ın Seferabad Hapishanesi), Mustafa MEYDANNEVERD (Urumiye Hapishanesi), Leyla Haydari (Zencan'ın Seferabad Hapishanesi), Ali Rıza METİN PUR (Zencan'ın Seferabad Hapishanesi), Salih KAMRANİ (avukat-Tahran'ın Evin Hapishanesi), Abdullah ABBASİ CAVAN (üniversite hocası-Tahran Evin Hapishanesi), Muhammed NÜSRETİ (öğrenci-Tahran Evin Hapishanesi), Ali ABBASİ (Erdebil Hapishanesi), İlgar MERENDLİ (gazeteci-Tahran'ın Evin Hapishanesi), Mir Kasım SEYİDİN ZADE (gazeteci-Tahran Evin Hapishanesi), Ali HACI MUHAMMEDİ ( Nagada Hapishanesi), Muhsin HÜSEYİNZADE (Maku Hapishanesi), Tayip İBRAHİMZADE (Maku Hapishanesi), Habib MEHRİ (Tebriz Hapishanesi), Mensur CİDDİ (Erdebil Hapishanesi).
Azerbaycan'ın Alevi (Ehl-i Hak) vatandaşlarından olan Sehend Ali MUHAMMEDİ, Bahş Ali MUHAMMEDİ, İbadullah KASIMZADE ve (Kubat oğlu) Mehdi KASIMZADE isimli dört inançsal mahpus da Urumiye Hapishanesinde bulunmaktalar.
Hüseyin FURUHİDE casusluk suçlamasıyla Hoy Hapishanesinde tutuklu bulunmaktadır.
ASMEK olarak tüm siyasi gruplar ve insan hakları savunma kuruluşlarını yukarıda adı geçen tutuklulara yardıma çağırıyoruz. Bütün bunlarla birlikte güney Azerbaycan'ın batı bölgesindeki vatandaşlarımızın terörist silahlı gruplar tarafından vatandaşlık haklarının ihlal edilmesini ASMEK olarak kınayıp bu konuda endişe duyduğumuzu bildiriyoruz. Güvenilir kaynaklardan elde ettiğimiz bilgilere esasen; PEJAK adlanan bu terörist grup Maku, Hoy, Salmas, Urumiye, Nagada, Üşneviye, Piranşehir, Mahabad, Serdeşt,… gibi Türkiye ve Irak sınırında yerleşen kentlerin sınıra yakın köylerinde yerli halktan haraç olmaktalar ve hatta bazı dağlık sınır geçişlerinde yasadışı gümrükler bile kurmuşlar. Bölgenin Sünni Türk köylerinden olan Salmas'ın İsti Su ve Urumiye'nin Hamamlar köylerinden aldığımız bilgilere göre bu grup bölge köylerindeki yerli halka zaman zaman sorunlar çıkarmaktalar. Özellikle bu gruplar sahte bir haritayı öne sürmekle bölgede yaşayan Kürt azınlığının gençlerini kandırmaya çalışmaktalar. Kuşkusuz bu gibi faaliyetler bölgede huzur ve güven ortamına zarar verecek mahiyette olup Batı Azerbaycan Türk halkının Kürt azınlığına şüpheyle bakmasına neden olabilecektir. Kanaatimizce silahlı hareketlere karşı olan Kürt siyasi ve insan hakları kuruluşlarının sözü edilen grupların huzur bozucu ve güven yıkıcı faaliyetlerini etkisiz hale getirmek ve bölgede var olan barış ve karşılıklı anlayış ortamını pekiştirmek için daha fazla gayret sarf etmeleri gerekmektedir. Kuşkusuz terörist grupların silahlı hareketleri bölgede yaşayan Türk halkı ve Kürt azınlığına zarar vermekten başka hiçbir yararı olmayacaktır.
AZERBAYCANLI SİYASİ MAHPUSLAR HAKKINDA AYRINTILI RAPOR
TEBRİZ:
Azerbaycan Milli Hareketi'nin aktivistlerinden olan Habib MEHRİ 16 Ekim 2006'da Tebriz'de tutuklanmış ve birkaç gün gözaltına alındıktan sonra geçici olarak serbest bırakılsa da 17 Kasım'da tekrar tutuklanmıştır.
Tebrizli siyasi aktivist Amir Abbas BENAYİ KAZİMİ 6 ay hapis yattıktan sonra yenice özgür bırakılmıştır. Azerbaycan Milli Hareketi mensubu olan Benayi Kazimi'ye İslami Devrim Mahkemeleri Tebriz şubesi tarafından 2 yıl hapis cezası verilmişti fakat hükme edilen itiraz sonucunda hüküm 1 yıla indirilmişti. Benayi Kazımi'nin 6 ay hapis yatmasını dikkate alarak (mahkûmiyet süresinin yarısı) mahkeme kendisinin şartlı tahliye isteğine olumlu yanıt vermiş ve halen kendisi şartlı olarak serbest bulunmaktadır. Benayi Kazımi 14 Mayıs 2007 tarihinde Tebriz'de kendi evinde İTTİLAAT [İran İstihbarat Bakanlığı] görevlilerince tutuklanmış, 1 ay İttilaat'ta işkenceyle birlikte tecrit hapsi çektikten sonra Tebriz Merkezi Hapishanesi 9.koğuşa yollanmıştı.
Doğu Azerbaycan temyiz mahkemesi Hüseyin AHMEDYAN'ın (Artum DİNÇ) 3 yıl kesin hapis cezasını 4 yıl ertelenmiş hapis cezasına [bir daha suç işlendiği takdirde yeni suça bu cezanın da eklenmesi üzere şartlı tahliye] ve Muhammed Rıza MUHAMMEdHANİ'nin 2 yıl kesin hapis cezasını 3 yıl ertelenmiş hapis cezasına indirgemiştir. Hüseyin AHMEDYAN 35 yaşında olup Ankara kentinde Hacettepe Üniversitesi'nde sosyoloji yüksek lisans öğrencisidir. Kendisi Mayıs 2006 Türkleri aşağılama karşıtı protestolarda tutuklanmış, bir kaç ay gözaltında kaldıktan sonra teminatla özgür bırakılmıştı. İslami Devrim Mahkemeleri Tebriz 1.şubesi tarafından verilen hükümde kendisi "Tebriz'de etnik milliyetçilik yapan unsurlardan birisi" olarak adlandırılmış, tutuklanmasına neden olarak "protestoların yönlendirilmesinde ve heyecanlı sloganlar atılarak insanların tehyiç edilmesinde önemli rol oynadığı" gösterilmiştir. Kendisi aynı zamanda "yasa dışı örgütler olan Azerbaycan Medeniyet Ocağı, Bağır Han Komitesi ve bölücü örgüt olan Kurtuluş Teşkilatı"nın örgütlendirilmesi, yönetimi ve üye toplamasına yardımcı olmasıyla suçlanmaktadır. O bunlarla birlikte Azerbaycan Cumhuriyeti, Türkiye ve Irak Türkmenlerinden olan kuruluşlarla irtibat içinde olmakla da suçlanmıştır. Mayıs 2006 protestolarına katılmak suçundan 2 yıl hapis cezası alan Muhammet Hani'nin hükmü ise 3 yıl ertelenmiş hapse indirilmiştir. Adı geçen her iki mahkûmun da avukatlığını Naki MAHMUDİ üstlenmiştir.
Mehdi (Elman) NURİ'nin Urumiye Hapishanesi'nden Tebriz Hapishanesi'nin mali mahpuslar koğuşuna aktarılmasından 2 ay geçmesine rağmen bir telefon bağlantısında ailesiyle görüşme hakkından yoksun bırakıldığını söylemiştir. Kendisinin söylediklerine esasen üniversitesi kendisine okulu daha fazla dondurma hakkını tanımamakta ve böylece üniversiteden atılma tehlikesiyle karşı karşıyadır. Nuri Nagada özel Azad Üniversitesi'nin İnşaat Mühendisliği Bölümü üçüncü sınıf öğrencisidir. Mayıs 2006 protestoları ile ilgili Nagada'de tutuklanmış ve işkenceyle birlikte 80 gün geçici tutukluluğa tabi tutulduktan sonra 10 Eylül 2006'da rehin karşılığında şartlı olarak serbest bırakılmıştır. Kendisi daha sonra İslami Devrim Mahkemeleri Urumiye 3.şubesinde (yargıç Dervişi) "Pantürkist bölücü örgüt Güney Azerbaycan Milli Uyanış Hareketi'ne üye olmak ve ülke güvenliği aleyhine faaliyette bulunmak" suçundan yargılanarak 4 yılı ertelenmek üzere ve 3 yılı da Batı Azerbaycan, Doğu Azerbaycan, Erdebil ve Zencan illerinde ikamet etme hakkından mahrum bırakma sureti ile infaz edilecek olan toplam 7 yıl hapis cezasına mahkûm oldu. Hüküm itiraz sonucu Batı Azerbaycan ili temyiz mahkemesinde yeniden gözden geçirilerek 2 yıl kesin hapse indirildi. Nuri 8 Mayıs'ta mahkûmiyet süresini tamamlamak üzere Nagada'de tutuklanarak Urumiye hapishanesine gönderilmiştir.
Kapatılan "Dilmaç" dergisinin avukatı derginin Basın Denetim Kurulu tarafından kapatılmasından sonra Kültür Bakanlığına bir mektup yazarak verilen hükmün nedenini sorduklarını bildirmiştir. Muhammed Ali DADHAH, İSNA haber ajansının hukuki muhabiri ile yaptığı konuşmada adı geçen derginin Türkçe [Azerbaycan Türkçesi], Farsça ve İngilizce olmak üzere üç dilde yanlandığını bildirerek: "Basın Denetim Kurulu'nca kapatılan bu derginin şu ana kadar 10 sayısı yayınlanmıştır. Basın suçlarını yargılama yetkisini umuma açık ve adli jürinin hazır bulunduğu mahkemeye veren anayasanın 168.maddesinin açıklığını dikkate alarak bu hükmün yasal geçerliliğinin bulunmadığı kanaatineyiz çünkü çıkarılan resmi izinle derginin yayınlanması hakkı meydana gelmiştir ve bu hakkı sadece yasalarda belirlenen kanunen yetkili merciler geri alabilirler" şeklinde konuşmuştur. Derginin yayınlanması 25 Eylül'de imtiyaz sahibi ve sorumlu müdürü Ali Rıza SARRAFİ'ye teslim edilen resmi hükümle durdurulmuştur.
TAHRAN:
İnsan hakları savunucusu, gazeteci ve [Güney] Azerbaycan Siyasi Mahpuslarını Müdafaa Komitesi'nin (ASMEK) kurucu üyesi İlgar MERENDLİ (Yakup SALİKİ NİA) 31 Ekim Çarşamba gününden itibaren suçlaması hakkında hiçbir bilgi verilmeden ve avukat edinme hakkını kullanamadan Tahran'ın Evin Hapishanesi'nde tutulmaktadır. Tahran'ın Serbaz caddesindeki şahsi evinde tutuklanan Merendli en az 20 gün tecritte tutularak İttilaat [İstihbarat Bakanlığı] soruşturmacıları tarafından soruşturmaya tabi tutulmuştur. Merendli Aralık 2002'de ASMEK kurucu heyetinde yer almış Mayıs 2004'te ASMEK'in üyeleri Urumiye, Zencan, Kerec ve Tahran'da tutuklandığında 2 gün süreyle tutuklanarak soruşturulmuştur. Merendli Merend kenti nüfus kütüğüne kayıtlı olup evli ve 34 yaşındadır.
Mir kasım SEYİDİNZADE siyasi aktivist, 27 yaşında, Culfa nüfus kütüğüne kayıtlı ve Hemşehri gazetesinin siyasi sayfasının yorumcularındandır. İlgar MERENDLİ'den bir gün sonra tutuklanıp Evin Hapishanesine gönderilmiştir. Bu eski öğrenci aktivistin avukatı bulunmamakta ve suçları bilinmemektedir.
18 Ağustos tarihinde İttilaat [İstihbarat Bakanlığı] görevlilerince tutuklanmış ve Evin hapishanesine konmuş olan avukat ve insan hakları savunucusu Salih KAMRANİ ve Tahran'da bulunan Recaii Üniversitesi'nin hocası ve insan hakları aktivisti Abdullah ABBASİ CAVAN avukat edinemeden hala hapiste tutulmaktalar. Mühendis Abbasi Cavan'ın suçları hakkında ağabeyi Yedullah ABBASİ CAVAN'a hiçbir bilgi verilmemiştir. Babasını Nagada savaşında (Kürt silahlı grupların hücumu sonucunda) kaybeden mühendis Abbasi Cavan Nagadali olup ve Azerbaycan Milli Hareketi'nin en eski öğrenci aktivistlerindendir. Aynı şartların benzeri şekilde Evin Hapishanesi'nde tutulan Azerbaycan Milli Hareketi'nin medeni aktivistlerinden ve Ankara Üniversitesi İstatistik Bölümü yüksek lisan öğrencisi Muhammed NÜSRETİ 25 Eylül 2007 tarihinde Türkiye'den İran'a geçerken sınır kapısında güvenlik güçlerince tutuklanmıştır.
27 Ekim tarihinde bilinmeyen nedenlerle Tahran'da işyerinde tutuklanan Tebriz Üniversitesi Siyaset Bilimleri hocası Dr. Muhammed Ali HAYDARİ Evin Hapishanesi 209.koğuşunda 29 gün tecrit hapsi yaşadıktan sonra 500 milyon Riyal rehin karşılığında teminatla serbest bırakılmıştır. Tahran Üniversitesi Uluslar Arası İlişkiler Bölümü'nden doktora mezunu ve Taavon [Emektaşlık] Bakanlığı Uluslar Arası Bürosu'nun çalışanlarından olan Dr. Haydari, Tahran Üniversitesi'nde yayınlanan "Düzgün Xeber" [Düzgün haber] öğrenci dergisinin sorumlu müdürlüğü ve "Azerbaycanlı Öğrenci Dergileri Birliği"nin genel sekreterliğini yapmıştır. 40 yaşında ve Merend nüfus kütüğüne kayıtlıdır.
15 Kasım tarihinde Meşrutiyet Devrimi Milli Serdarı [serkerde-komutan] Settar Han'ın mezarının bulunduğu Şah Abdulazim mezarlığında yapılan "Milli Serdar Settar Han'ın Şahadet Yıldönümü Töreni"nde 30'un üstünde katılımcı gözaltına alınmış ve soruşturulduktan sonra teminatla serbest bırakılmışlardır. Bazılarının adı şöyledir:
Resul RIZAYİ (Şahindej[Sayın Gala]), Ayvaz HANİ (Sayın Gala), Vahid RASTGU (Tebriz-öğrenci), İsrafil RAFİYİ (Zenan-Tahran Recaii Üniversitesi öğrencisi), Hamid Rıza ŞEFİİ (Tebriz- Recaii Üniversitesi öğrencisi), Daryuş İBADPUR, Bilal VELİZADE, Cafer PEJMAN, Hüseyin SETTARİ
NAGADA(SULDUZ):
Alınan bilgilere göre Nagada'in "Yadigârlı" köyünde oturan Azerbaycan Milli Hareketi aktivisti Ali HACI MUHAMMEDİ Nagada hapishanesine gönderilmiştir. 21 Şubat 2007 tarihinde Türk Dili'nin okullarda okutulmamasını protesto yürüyüşleri sırasında Nagada'de güvenlik güçlerince tutuklanan Hacı Muhammedi geçici hapis yaşadıktan sonra yasa dışı yürüyüşe katılma ve bölücülük içerikli bildiriler taşıma suçundan Nagada Mahkemesi 101. ve 102.şubeleri tarafından yargılanarak 30 kırbaç, 4 ay kesin hapis ve 20 milyon Riyal para cezasına çarptırılmıştı. Hacı Muhammedi birkaç gün önce polis tarafından tutuklanarak Nagada hapishanesine konmuştur. Kırbaç cezası daha önce infaz edilmişti.
Nagadali Azerbaycan Milli Hareketi mensubu Kahraman GAMBERPUR'a (GAMBERİ) verilen 50 kırbaç cezası da infaz edildi. Gamberpur 21 Şubat 2007_tarihinde yasa dışı eyleme katıldığı gerekçesiyle tutuklanmış birkaç hafta sonra teminatla serbest bırakılmıştı. Siyasi aktivist Gamberpur İslami Devrim Mahkemeleri'nin verdiği hükümle 50 kırbaç ve 1 milyon Riyal para cezasına çarptırılmıştı. Uluslar Arası Af Örgütü 21 Şubat 2007 tarihinde Türk Dilinin okullarda okutulmamasını protesto yürüyüşleri sırasında [Güney] Azerbaycan kentlerinde tutuklananlar ile ilgili yayınladığı 9 Mart 2007 tarihli bildirisinde ASMEK'in verdiği bilgilere dayanarak tutuklu sayısını 75 kişi bildirmiştir. Bu bildiride Nagada'da tutuklanan 25 kişinin özellikle Gamberpur'un durumuyla ilgili endişe duyulduğu bildirmiştir. Bu bildiride Uluslar Arası Af Örgütü [Güney] Azerbaycanlı Türklerin yasal haklarını elde edebilmeleri için barışçıl eylemler gerçekleştirebilme hakkına sahip oldukları vurgulanmıştır.
Bu yılki Mayıs yürüyüşlerinde tutuklanan Nagadali Azerbaycan Milli Hareketi aktivisti Amir FERAHANİ Urumiye ve Nagada İttilaat [istihbarat Bakanlığı] idarelerinde 3 ay gözaltında kaldıktan sonra İslami Devrim Mahkemeleri tarafından 1 yıl ertelenmiş hapis cezasına çarptırıldı. Ferahani evli ve iki çocuk babasıdır.
Mayıs 2006 protestolarında tutuklanan ve 31 gün gözaltında kaldıktan sonra teminatla serbest bırakılan Nagadali kültürel aktivist, bestekâr sanatçı Sirus SİYAMİ 3 ay 1 gün hapis ve 3 milyon Riyal para cezasına çarptırılmıştır. İran İslam Cumhuriyeti'nin güvenlik ve istihbarat kurumları hamasi Türkçe şarkılar besteleyip milli törenlerde çıkış yaptığı için sürekli Siyami'yi baskı altında tutmaktalar.
Mayıs 2006 protestolarından önce tutuklanan Aktivist Behzad GUÇANİ aklanmıştır.
Gazeteci, Azerbaycan Türkçesi dil ve edebiyat öğretmeni ve merkezi Urumiye'de bulunan "Bilim Yolu" sivil toplum örgütünün Nagada temsilcisi (bu NGO birkaç ay önce Batı Azerbaycan İl Polis Teşkilatı'nın Umumi Mekânlar Denetim Şubesi tarafından kapatıldı) Mir Ali RIZAİİ, İslami Devrim Mahkemeleri Urumiye Şubesi'nde muhakeme edilmektedir. Birkaç duruşmanın yapıldığı davaya hüküm verilmesini beklenmektedir. Rızaii Mayıs 2006 protestolarında ve " Nagada şehitlerinin yıl dönümü töreni"nde güvenlik güçlerince tutuklanmış ve 30 gün gözaltında kalmıştı.
Belirtilmesinde fayda vardır ki; Mayıs 2006'da [Güney] Azerbaycan Türklerinin protesto amaçlı kitlesel ayaklanması sırasında Nagada'da protestoculara toplu kırım yapılmasının daha öncesinden bile Azerbaycan Milli Hareketi siyasi ve medeni aktivistlerinin kendileri ve aileleri güvenlik ve istihbarat teşkilatlarınca sürekli şekilde baskı altında tutulmaktalar. Öyle ki Nagada'da kentin güvenlik durumu hala tam olarak normale dönmemiştir ve sonuç olarak da bu kentin haberlerini almak son derece zor bir hale gelip Başka kentlerin aktivistlerinin Nagadali aktivistlerle irtibat kurabilmeleri de son derece zor ve sorunlu bir hal almıştır. Ali HACI MUHAMMEDİ'nin dışında en az üç Nagadali aktivist daha hapisteler: İbrahim MOİNİ (Urumiye hapishanesi), Abdullah ABBASİ CAVAN (Tahran Evin Hapishanesi) ve Rıza PAŞAYİ (Nagada Hapishanesi).
Nagada İttilaat idaresi de son günlerde Mayıs 2006 protestolarında canını yitirenlerin ailelerine baskıyı arttırmıştır. İttilaat görevlileri merhum Tevhit AZERİYUN 'un evinde arama yaparak annesinden soruşturma yapmış kendisini diğer oğulları Ali ve Veli'yi tutuklamakla tehdit etmişler. Diğer yandan başka canını yitiren vatandaşımız Hüseyin FETHİPUR'un ağabeyi Kerim FETHİPUR'u babası ile birlikte soruşturmak üzere İttilaat idaresine çağrılmışlar. İttilaat evlatlarını kaybeden ailelere evlatlarının mezarı üstünde toplu yas töreni yapmamaları gerektiğini söylemiştir. Mayıs 2006 protestolarında polis, Devrim Koruyucuları ve özel sivil kuvvetlerin doğrudan açtığı ateş sonucunda canını yitirenlerden dört kişisi olan Tevhit AZERİYUN (Rahmetullah oğlu–25 yaşında), Himmet İSİMZADE (Murtaza oğlu–35 yaşında), Hüseyin FETHİPUR (Akber oğlu–17 yaşında, lise öğrencisi) ve Asker KASIMİ'nin (Kurban oğlu–39 yaşında) mezarları Nagada'nın yakınındaki Muhammedyar kasabasında bulunmaktadır. Kendilerinin yas törenleri ağır güvenlik tedbirleri altında yapılmış defin töreni sırasında yüzlerce silahlı kuvvet bölgede hazır bekletilmiş, törene sadece 1.derece akrabaların katılmasına izin verilmiştir.
URUMİYE:
Urumiye ve Tebriz üniversitelerinde yayınlanan Sehend ve Telengor öğrenci dergileri sadece 1 sayı yayınlandıktan sonra kapatılmış sorumlu müdürleri üniversite güvenliğine çağrılmıştır.
Mayıs 2007'de (Mayıs 2006 protestolarının yıl dönümü törenlerinde) tutuklanıp 2 hafta gözaltında tutulduktan sonra tutuksuz yargılanmak üzere serbest bırakılan Urumiye Üniversitesi Tarım Makineleri Mühendisliği Bölümü öğrencisi Şebisterli Perviz SULTANİ (Araz) İslami Devrim Mahkemeleri Urumiye şubesince İslami Ceza Kanunları'nın 500.maddesine istinaden 5 ay kesin hapis cezasına mahkûm edilmiştir. Hükmün infazı 2 yıl ertelenmiştir.
Öğrenci Hadi HEMİDİ ŞEFİK, gazeteci Elyaz YEKANLI, Mustafa MEYDANNEVERD, Sehend Ali MUHAMMEDİ (Muhammet oğlu), Bahş Ali MUHAMMEDİ (Muhammet oğlu), İbadullah KASIMZADE (Kubat oğlu) ve Mehdi KASIMZADE (Kubat oğlu) Urumiye Hapishanesinde mahkûmiyet sürelerini geçirmekteler. Adı geçen altı kişiden ilk üç kişisi Azerbaycan Milli Hareketi mensubudur, diğer dört kişi Azerbaycan Alevilerinden (Ehl-i Hak) olup inançsal mahkûmlardırlar.
ERDEBİL:
Azerbaycan Milli Hareketi aktivisti Ali ABBASİ Erdebil İttilaat idaresinde 34 gün tecrit hapsi çektikten sonra Kasım ayında Erdebil Merkezi Hapishanesi'nin 7.koğuşuna yollanmıştır. Abbasi ülke güvenliği aleyhinde propaganda yapmakla suçlanmaktadır. Abbasi'ye görüşme yasağı konmuştur.
Azerbaycan Milli Hareketi'nin kültürel aktivistlerinden olan Mensur CİDDİ aldığı 10 ay kesin hapis cezasını çekmek üzere 1 Aralık 2007'de Erdebil Hapishanesine müracaat etmiştir. Ciddi Eylül 2006'da [Güney] Azerbaycan Milleti'nin Türk Dili'nin okullarda okutulmamasını protesto yürüyüşlerinde güvenlik güçlerince tutuklanmış Erdebil Umumi Mahkemesi 105.şubesine yollanmış bu mahkemece İran İslam Cumhuriyeti aleyhinde propaganda yapma suçundan 4 ay ertelenmiş hapis cezasına mahkûm edilmiştir. Ciddi Erdebil Tıp Bilimleri Üniversitesi'nin emekli memuru olup İran-Irak savaşından %35'lik gazidir. Kendisi ayrıca savaş yıllarında 9 yıl Irak'ta esir kaldığından "Azade"lik devlet onur lakabına sahiptir.
Erdebil'in en tanınmış Milli Hareket mensubu, Mayıs 2006 ayaklanması sırasında tutuklanıp hala hapiste olan Abbas LİSANİ'nin avukatı Erdebil İl Polis Teşkilatı'nın Lisani aleyhinde açtığı davanın Erdebil Umumi Mahkemesi 8.şubesince düşürüldüğünden ve hükmün Erdebil hapishanesinde müvekkiline tebliğ edildiğinden haber vermiştir. Lisanî'nin avukatı Seyid Muhammed Rıza FAKİHİ, İSNA haber ajansının hukuki muhabiri ile konuşmasında bildirmiştir: "Erdebil İl Polis Teşkilatı Mayıs 2006 Erdebil ayaklanması ile ilgili Lisani aleyhinde Erdebil İl Mahkemesine şikâyette bulunarak polise verilen maddi zararların karşılığının Lisani'den alınması talep etmişti."
Abbas LİSANİ [Güney] Azerbaycan Türklerinin Mayıs 2006'daki kitlesel ayaklanmasından sonra Erdebil'de tutuklanmış ve halen de tutuklu bulunmaktadır. Yasal hakkının bulunmasına rağmen şu ana kader kendisi izine gönderilmemiştir.
Mişkinşehirli Azerbaycan Milli Hareketi aktivisti, Millet Bankası'nın arşiv daire memuru Sirus AZİZİ bu yılın Kasım ayında pantürkist çalışmalarından dolayı işyerinden atılmıştır. Azizi'ye göre banka güvenlik dairesi kendisinin iş odasına gizli mikrofon koymuştur.
MAKU:
Azerbaycan Milli Hareketi mensupları Muhsin HÜSEYİNZADE (Demirçi) ve Tayip İBRAHİMZADE Maku Hapishanesine gönderilmişler. Bu iki aktivist Eylül 2006'da Türk dilinin okullarda okutulmamasını protesto yürüyüşlerinde Maku'da güvenlik güçlerince tutuklanmış birkaç gün gözaltında kaldıktan sonra teminatla serbest bırakılmışlardı. İslami Devrim Mahkemelerince 10 ay kesin hapis cezası alan bu iki aktivist Maku Hapishanesi'ne gönderilmişler.
Bölücü pantürkist örgüt lehinde propaganda yapmak suçundan İstihbarat Bakanlığınca tutuklanan Polis subayı Hasan ALİZADE Batı Azerbaycan İl Polis Teşkilatı İlkin Ceza Komisyonu tarafından işten ihraç edilmiştir. İstihbarat Bakanlığı'nda kendisine işkence yapılarak yalan ifade vermeye zorlandığı bildirilmiştir. Alizade, Güvenlik Güçleri Komutanlığı Polis Çalışanları Suçlarına Bakma Komisyonu'na yazdığı bir mektupta, kendisine vurulan pantürkist örgüt lehinde propaganda yapmak gibi ithamların doğru olmadığını savunmuş, verilen hükmün doğru olmadığını bildirerek hükmün yeniden gözden geçirilmesini istemiştir.
HOY:
"Evrin" sivil toplum örgütünün genel sekreteri Şirzad HACILI Batı Azerbaycan İli Temyiz Mahkemesi tarafından 3 ay 1 gün kesin hapis cezasına çarpıtılmıştır. Hacılı Türk Dili'nin okullarda okutulmamasını protesto yürüyüşlerinde Hoy'da güvenlik güçlerince tutuklanmış 15 gün tecritte kaldıktan sonra teminatla serbest bırakılmıştı. Hacılı İslami Devrim Mahkemeleri Hoy Şubesi (yargıç Novruzi) tarafından 1 yıl hapis cezasına çarptırılmış fakat verilen hükme itiraz ettikten sonra temyiz mahkemesinde hüküm yeniden gözden geçirilerek 3 ay 1 gün kesin hapse indirilmiştir. Yargıçlar Ekberi ve Hacızade tarafından yönetilen ikinci mahkeme gıyaben yapılmıştır. Oğluyla aynı zamanda tutuklanan Hacılı'nın babası daha önce Hoy Devrim Mahkemesi tarafından 2 milyon Riyal para cezası almıştı.
Evrin NGO'sunun kurucu üyelerinden ve eski genel sekreteri İbrahim CAFERZADE İslami Devrim Mahkemeleri Hoy Şubesince 1 yıl kesin hapis, 2 yıl Borazcan ilçesine(İran'ın güneyinde) sürgün, 3 yıl siyasi ve toplumsal faaliyetler ile birlikte Şehir Şuraları (Encümen) üyeliğine ve İslami Şura Meclisi [parlamento] vekilliğine aday olma hakkından mahrum edilme cezası almıştı. Verilen hükme yapılan itiraza yanıt olarak 1 yıl kesin hapis cezasının onaylandığı kendisine şifahen bildirilmiştir. Caferzade Milli Hareket'in eski aktivistlerinden olup 1998 yılından beri en az 6 kez güvenlik güçlerince tutuklanmıştır.
Hüseyin FURUHİDE (HATİBİ)nin babası Gulam Rıza HATİBİ (Ayhan GÜNBAŞ)ın söylediklerine esasen daha önce İslami Devrim Mahkemeleri tarafından idam cezasına çarptırılan oğlunun hükmü mükerrer itirazlardan sonra 7 yıl kesin hapse indirilmiştir. Furuhide Türkiye'ye casusluk yapmak, rejim karşıtı gruplarla iş birliği yapmak ve 2006 yılında ayaklanma çıkarma girişiminde bulunmakla suçlanmaktadır. Baba Furuhide Türkiye vatandaşı olup kraliyetçi [eski Pehlevi krallığının geri dönmesini isteyen] Derefş-e Kavyani grubunun üyesidir. Hüseyin Feruhide'nin kendisi de daha önce kraliyetçi gruplarla iş birliği yapma suçunda yargılanmıştır. Kendisi şu anda Hoy hapishanesinde tutuklu bulunmakta fakat yasalarda belirlenen izin hakkını kullanabilmektedir. Gulam Rıza HATİBİ oğluyla birlikte tutuklanan yeğeni İrec NACİ'den haber alamadığını söylemektedir.
ZENCAN:
Zencanlı gazeteci Sa'id METİNPUR ve medeni aktivist Celil GANİLU 4 Aralık Salı günü Zencan Hapishanesi'nden Tahran'ın Evin Hapishanesi'nin 209.koğuşuna gönderilmişler. 6 aydan beri avukat edinemeden İstihbarat Bakanlığında (İttilaat) gözaltında olan bu iki aktivist bu güne dek birkaç kez Zencan İttilaat tutukevinden Evin Hapishanesi'ne ve oradan da Zencan İttilaat tutukevine geri gönderilmişler. Metinpur 4 Aralık'ta Evin Hapishanesi'nden eşi Atiye TAHİRİ'ye telefon etmiştir.
Behruz SEFERİ (6 aydan beri), Seferi'nin eşi Leyla HAYDARİ ve Sa'id METİN PUR'un kardeşi Ali Rıza METİNPUR 28 Ağustos tarihinden itibaren avukatları ile görüşemeden hapisteler. Bu aktivistlerin hepsi daha önce de 21 Şubat 2007 Türk Dili'nin okullarda okutulmamasını protesto yürüyüşleri gibi farklı nedenlerle tutuklanmışlardı.
MARAĞA:
Marağa'dan elde ettiğimiz bilgilere istinaden Marağa polisinin Umumi Mekânlar Denetim Şubesi, Kudüs caddesinde bulunan "Ulduz" [Yıldız] fotoğrafçı dükkânının sahibine dükkânın Türkçe adını değiştirip Farsça her hangi bir ad koyması için sürekli şekilde baskı uygulamaktadır. Oysaki daha bir ay önce Tebriz milletvekili Elemi İç İşler ve Ticaret Bakanlıklarının gösterisi ile Doğu Azerbaycan Ticaret Odasının "işyerleri ve malların adlandırılmasında Türk Dili'nde olan isim ve ibareler kullanılmasının yasaklığı" ile ilgili yayınladığı genelenin iptal edildiğinden haber vermişti.
MİŞKİNŞEHİR(HİYAV):
Mişkinşehirli şair ve siyasi aktivist İbrahim REŞİDİ 5 ay kesin hapis ve 500bin Riyal para cezası almıştır. Batı Azerbaycan Umumi Mahkemesi 10.şubesi 14 Kasım'daki duruşmasında daha önce verilen kesin hapis cezasını onaylamış fakat 20 kırbaç cezasını 500 bin Riyal para cezasına indirmiştir. Urumiye Üniversitesi'nden Otomekanik Mühendisliği Mezunu olan Reşidi "Azer Toprag" NGO'sunun kurucu üyesi, Üstat Şehriyar Topluluğu'nun kurucu üyesi ve genel sekreteri, "Ulduz" [yıldız] ve "Bulut" öğrenci dergilerinin sorumlu müdürü, "Baxış" [Bakış] ve "Oyanış" [Uyanış] öğrenci dergilerinin yazarlar kurulu üyesi olmuş; ayrıca Urumiye Üniversitesi ve Urumiye Tıp Bilimleri Üniversitesi'nde Türk Dili [Azerbaycan Türkçesi] ve edebiyatı öğretmenliği yapmıştır.
Daha önce İbrahim REŞİDİ 31 Mayıs 2006 tarihinde tutuklanmış ve Urumiye İttilaat'ının tutukevinde 2 ay gözaltında kalarak soruşturmaya tabi tutulmuştu. Reşidi serbest bırakıldıktan sonra 22 Nisan 2007 tarihinde Urumiye Mahkemesi 102.şubesince 5 ay kesin hapis ve 20 kırbaç cezasına çarptırılmıştı. Reşidi ayrıca geçmiş yıllarda Eher şehri hapishanesi ve Tahran'ın Evin Hapishanesi'nde de hapis yatmıştır.
İnternet sitelerinden alınan haberlere göre Mişkinşehirli aktivist Şahin İSMAİLPUR 22 Kasım 2007 Perşembe günü tutuklanmış ve hala özgür bırakılmamıştır.
Tüm siyasi ve inançsal mahpusların özgürlüğü dileği ile
[Güney] Azerbaycan Siyasi Mahpuslarını Müdafaa Komitesi
ASMEK
http://asmek-yeni.blogspot.com/
Komite sözcüsü: Alirza JAVANBAKHT
ادامه مطلب ...
انجمن مدافع حقوق اقوام تحت ستم 
جامعه بين المللى براى حقوق بشر
دفتر كميسارياى عالى حقوق بشر سازمان ملل متحد 
سازمان پاسداران حقوق بشر
سازمان خبرنگاران بدون مرز 
سازمان ديده بان حقوق بشر
سازمان سرزمين زنان
سازمان كمك به آوارگان وابسته به سازمان ملل متحد
سازمان ملل متحد
مجمع
جهانى شفافيت
موسسه
صلح آموزى 
منابع پژوهشى درباره حقوق انسانى زنان 
اتحاد شورای ملی اذربایجان جنوبی